higiena transportu

Bezpieczeństwa żywności jest podstawą w transporcie chłodniczym. Bezpieczeństwo dotyczy całego łańcucha chłodniczego, na który składa się produkcja, pakowanie, przewóz i magazynowanie. Bez względu na to czy transport dotyczy dostaw na niewielkie odległości czy transportu na dużą skalę, należy spełniać wymagania prawne.

Higiena transportu chłodniczego

Abyśmy mogli otrzymać nasze produkty, często muszą one pokonać setki, a nawet tysiące kilometrów. Jednocześnie oczekuje się od nich, że będą świeże, a tym samym bezpieczne dla zdrowia. Wraz z rosnącym wzrostem znaczenia transportu chłodniczego, bardzo dużą wagę przywiązuje się do wymagań sanitarno-higienicznych w działaniach logistycznych tego typu.

Każdy kraj ma swoje wewnętrzne przepisy sanitarne związane z transportem chłodniczym. Oprócz tego istnieją także ogólne zasady i przepisy obowiązujące w Unii Europejskiej. Kluczowym dokumentem jest tutaj Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych.

Ogólne wytyczne zawarte w powyższym akcie prawnym dotyczą kilku kwestii:

czystość pojazdów chłodniczych i ich dezynfekcja – szczególną uwagę należy zwrócić na powierzchnie, które mają bezpośredni kontakt z żywnością,
zabezpieczenie żywności – chodzi tutaj zarówno o ochronę przed zanieczyszczeniami zewnętrznymi, jak i o zachowanie odpowiedniej temperatury podczas transportu,
kontrola temperatury – każdy pojazd przeznaczony do transportu chłodniczego musi posiadać urządzenia umożliwiające kontrolę temperatury,
dokumentacja – aby mieć kontrolę nad temperaturą wewnątrz pojazdu, powinna być ona rejestrowana,
kwalifikacje personelu – osoby, które pracują przy transporcie chłodniczym, muszą przejść odpowiednie przeszkolenie,
monitorowanie stanu pojazdów – bezpieczeństwo przewożonej żywności zależy także od sprawności pojazdów, dlatego też muszą one przechodzić przeglądy techniczne i konserwacje,
zakaz przewożenia niebezpiecznych substancji – pojazdy wykorzystywane w transporcie chłodniczym nie mogą przewozić substancji niebezpiecznych.

Są to ogólne regulacje dotyczące transportu chłodniczego, które muszą być bezwzględnie przestrzegane. Organizacje takie jak Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) oraz Agencja ds. Norm Żywnościowych (FAO) opracowują wytyczne i normy mające na celu zapewnienie bezpiecznego transportu żywności na obszarze Europy i świata.

Oprócz nich istnieje także szereg innych przepisów, którym podlega logistyka tego typu. W Polsce podstawy prawne stanowią: Ustawa o transporcie drogowym (Dz.U. 2001 nr 125 poz. 1371), Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia, Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 22 maja 1996 r. w sprawie ogólnych wymagań sanitarnych przy przewozie środków spożywczych, używek i substancji dodatkowych dozwolonych.

Oprócz tego niezwykle ważnym dokumentem traktującym o bezpieczeństwie higienicznym jest konwencja ATP – międzynarodowa umowa dotycząca przewozu towarów, artykułów spożywczych szybko psujących się, a także odnosząca się do specjalnych środków transportu dopasowanych do tych przewozów. Sporządzono ją w Genewie we wrześniu 1970 roku, zaś w życie weszła sześć lat później. Polska ratyfikowała ją w 1984 roku.

Najważniejsze kwestie dotyczące wymagań sanitarnych w transporcie chłodniczym

Istnieje kilka kwestii, na jakie należy zwrócić szczególną uwagę w transporcie chłodniczym. Pierwszą z nich jest zachowanie odpowiedniej temperatury i wilgotności, zgodnie z następującymi regulacjami:

zamrożone lub głęboko zamrożone śmietana i koncentraty soków owocowych: -20°C,
zamrożone i głęboko zamrożone ryby: -18°C,
dowolne inne głęboko zamrożone artykuły żywnościowe: -18°C,
zamrożone masło oraz inne tłuszcze: -14°C,
zamrożone podroby, żółtka jaj, drób i dziczyzna: -12°C,
zamrożone mięso: -10°C,
dowolne inne zamrożone artykuły żywnościowe: -10°C
mięso mielone: + 2°C lub w temperaturze wskazanej na metce i/lub dokumentacji transportowej,
ryby nieprzetworzone, mięczaki i skorupiaki 6): na topniejącym lodzie lub w temperaturze topniejącego lodu.
podroby: +3° (czas przewozu nie powinien przekraczać 48 godzin),
masło: +6°,
dziczyzna: +4°,
mleko w cysternie (surowe lub pasteryzowane) przeznaczone do bezpośredniego spożycia: +4°C (czas przewozu nie powinien przekraczać 48 godzin),
mleko przemysłowe: +6° (czas przewozu nie powinien przekraczać 48 godzin),
mleczne produkty (jogurty, kefiry, śmietana i twaróg): +4° (czas przewozu nie powinien przekraczać 48 godzin),
ryby (powinny być zawsze przewożone w lodzie): +2°C (z wyjątkiem ryb wędzonych, solonych, suszonych lub żywych),
gotowe produkty mięsne: +6°C (z wyjątkiem produktów w stanie stabilizowanym metodą solenia, wędzenia, suszenia lub sterylizacji),
mięso (z wyjątkiem podrobów): +7°C,
drób i króliki: +4°C.

Higiena transportu chłodniczego odnosi się nie tylko do czystości samych pojazdów, ale także do utrzymania odpowiednich warunków temperaturowych w ich wnętrzu. Zapewnienie stabilnych temperatur jest kluczowe dla zachowania świeżości i jakości produktów spożywczych, zwłaszcza tych, które łatwo się psują. Nieprawidłowe warunki temperaturowe mogą prowadzić do szybkiego rozwoju bakterii i zepsucia się żywności, co stanowi zagrożenie dla zdrowia konsumentów. Duże udogodnienia zapewnia nowa technologia, która umożliwia m.in. monitorowanie temperatury wewnątrz pojazdu w czasie rzeczywistym, dzięki czemu można szybko reagować na wszelkie odstępstwa od normy.

Drugą bardzo ważną kwestią jest zapobieganie zanieczyszczeniom oraz utrzymanie odpowiednich warunków higienicznych podczas transportu żywności. Nie bez znaczenia jest również prawidłowe pakowanie produktów spożywczych oraz ich odpowiednie przechowywanie w pojazdach chłodniczych, a także w magazynach czy sklepach.

Higiena transportu chłodniczego, a certyfikaty

Firma, która świadczy usługi w zakresie transportu chłodniczego, powinna odpowiadać określonym standardom. Często konieczne jest uzyskanie certyfikatów potwierdzających zgodność z tymi standardami, co wymaga regularnych inspekcji oraz spełnienia wymagań dotyczących zarówno pojazdów, jak i procedur transportowych.

Bardzo ważna jest krajowa licencja transportowa, która obowiązuje przewoźnika wykonującego transport zarobkowy pojazdami, których masa przekracza 3,5 tony. Oprócz niej trzeba uzyskać również certyfikat kompetencji zawodowych, będący potwierdzeniem kompetencji i wiedzy przewoźnika w zakresie transportu drogowego. Dokument wydawany jest przez Instytut Transportu Samochodowego po zdanym egzaminie. Jeśli transport odbywa się na trasach międzynarodowych, konieczna jest licencja wspólnotowa. Aby ją otrzymać, przewoźnik musi posiadać krajową licencję transportową oraz certyfikaty kompetencji zawodowych, a także spełnić kilka dodatkowych wymagań. Należy do nich zatwierdzenie pojazdów przez Powiatowy Inspektorat Sanitarny oraz przez Główny Inspektorat Weterynaryjny. Ponadto kierowca musi mieć książeczkę, która potwierdza brak przeciwskazań do kontaktu z żywnością.

Podsumowując, wymagania sanitarno-higieniczne w transporcie chłodniczym maja kluczowe znaczenie z punktu widzenia bezpieczeństwa żywności wymagającej kontrolowanych warunków. Aby zapewnić ich skuteczne przestrzeganie, niezbędna jest nie tylko znajomość prawa, ale również zwiększenie świadomości i edukacja wszystkich osób zaangażowanych w ten proces. Kierowcy pojazdów chłodniczych, personel magazynowy, a także menedżerowie logistyczni powinni być odpowiednio przeszkoleni w zakresie procedur higienicznych oraz środków zapobiegawczych.