prawo – Speedeo

Higiena transportu chłodniczego

Abyśmy mogli otrzymać nasze produkty, często muszą one pokonać setki, a nawet tysiące kilometrów. Jednocześnie oczekuje się od nich, że będą świeże, a tym samym bezpieczne dla zdrowia. Wraz z rosnącym wzrostem znaczenia transportu chłodniczego, bardzo dużą wagę przywiązuje się do wymagań sanitarno-higienicznych w działaniach logistycznych tego typu.

Każdy kraj ma swoje wewnętrzne przepisy sanitarne związane z transportem chłodniczym. Oprócz tego istnieją także ogólne zasady i przepisy obowiązujące w Unii Europejskiej. Kluczowym dokumentem jest tutaj Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych.

Ogólne wytyczne zawarte w powyższym akcie prawnym dotyczą kilku kwestii:

czystość pojazdów chłodniczych i ich dezynfekcja – szczególną uwagę należy zwrócić na powierzchnie, które mają bezpośredni kontakt z żywnością,

zabezpieczenie żywności – chodzi tutaj zarówno o ochronę przed zanieczyszczeniami zewnętrznymi, jak i o zachowanie odpowiedniej temperatury podczas transportu,

kontrola temperatury – każdy pojazd przeznaczony do transportu chłodniczego musi posiadać urządzenia umożliwiające kontrolę temperatury,

dokumentacja – aby mieć kontrolę nad temperaturą wewnątrz pojazdu, powinna być ona rejestrowana,

kwalifikacje personelu – osoby, które pracują przy transporcie chłodniczym, muszą przejść odpowiednie przeszkolenie,

monitorowanie stanu pojazdów – bezpieczeństwo przewożonej żywności zależy także od sprawności pojazdów, dlatego też muszą one przechodzić przeglądy techniczne i konserwacje,

zakaz przewożenia niebezpiecznych substancji – pojazdy wykorzystywane w transporcie chłodniczym nie mogą przewozić substancji niebezpiecznych.

Są to ogólne regulacje dotyczące transportu chłodniczego, które muszą być bezwzględnie przestrzegane. Organizacje takie jak Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) oraz Agencja ds. Norm Żywnościowych (FAO) opracowują wytyczne i normy mające na celu zapewnienie bezpiecznego transportu żywności na obszarze Europy i świata.

Oprócz nich istnieje także szereg innych przepisów, którym podlega logistyka tego typu. W Polsce podstawy prawne stanowią: Ustawa o transporcie drogowym (Dz.U. 2001 nr 125 poz. 1371), Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia, Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 22 maja 1996 r. w sprawie ogólnych wymagań sanitarnych przy przewozie środków spożywczych, używek i substancji dodatkowych dozwolonych.

Oprócz tego niezwykle ważnym dokumentem traktującym o bezpieczeństwie higienicznym jest konwencja ATP – międzynarodowa umowa dotycząca przewozu towarów, artykułów spożywczych szybko psujących się, a także odnosząca się do specjalnych środków transportu dopasowanych do tych przewozów. Sporządzono ją w Genewie we wrześniu 1970 roku, zaś w życie weszła sześć lat później. Polska ratyfikowała ją w 1984 roku.

Najważniejsze kwestie dotyczące wymagań sanitarnych w transporcie chłodniczym

Istnieje kilka kwestii, na jakie należy zwrócić szczególną uwagę w transporcie chłodniczym. Pierwszą z nich jest zachowanie odpowiedniej temperatury i wilgotności, zgodnie z następującymi regulacjami:

zamrożone lub głęboko zamrożone śmietana i koncentraty soków owocowych: -20°C,

zamrożone i głęboko zamrożone ryby: -18°C,

dowolne inne głęboko zamrożone artykuły żywnościowe: -18°C,

zamrożone masło oraz inne tłuszcze: -14°C,

zamrożone podroby, żółtka jaj, drób i dziczyzna: -12°C,

zamrożone mięso: -10°C,

dowolne inne zamrożone artykuły żywnościowe: -10°C

mięso mielone: + 2°C lub w temperaturze wskazanej na metce i/lub dokumentacji transportowej,

ryby nieprzetworzone, mięczaki i skorupiaki 6): na topniejącym lodzie lub w temperaturze topniejącego lodu.

podroby: +3° (czas przewozu nie powinien przekraczać 48 godzin),

masło: +6°,

dziczyzna: +4°,

mleko w cysternie (surowe lub pasteryzowane) przeznaczone do bezpośredniego spożycia: +4°C (czas przewozu nie powinien przekraczać 48 godzin),

mleko przemysłowe: +6° (czas przewozu nie powinien przekraczać 48 godzin),

mleczne produkty (jogurty, kefiry, śmietana i twaróg): +4° (czas przewozu nie powinien przekraczać 48 godzin),

ryby (powinny być zawsze przewożone w lodzie): +2°C (z wyjątkiem ryb wędzonych, solonych, suszonych lub żywych),

gotowe produkty mięsne: +6°C (z wyjątkiem produktów w stanie stabilizowanym metodą solenia, wędzenia, suszenia lub sterylizacji),

mięso (z wyjątkiem podrobów): +7°C,

drób i króliki: +4°C.

Higiena transportu chłodniczego odnosi się nie tylko do czystości samych pojazdów, ale także do utrzymania odpowiednich warunków temperaturowych w ich wnętrzu. Zapewnienie stabilnych temperatur jest kluczowe dla zachowania świeżości i jakości produktów spożywczych, zwłaszcza tych, które łatwo się psują. Nieprawidłowe warunki temperaturowe mogą prowadzić do szybkiego rozwoju bakterii i zepsucia się żywności, co stanowi zagrożenie dla zdrowia konsumentów. Duże udogodnienia zapewnia nowa technologia, która umożliwia m.in. monitorowanie temperatury wewnątrz pojazdu w czasie rzeczywistym, dzięki czemu można szybko reagować na wszelkie odstępstwa od normy.

Drugą bardzo ważną kwestią jest zapobieganie zanieczyszczeniom oraz utrzymanie odpowiednich warunków higienicznych podczas transportu żywności. Nie bez znaczenia jest również prawidłowe pakowanie produktów spożywczych oraz ich odpowiednie przechowywanie w pojazdach chłodniczych, a także w magazynach czy sklepach.

Higiena transportu chłodniczego, a certyfikaty

Firma, która świadczy usługi w zakresie transportu chłodniczego, powinna odpowiadać określonym standardom. Często konieczne jest uzyskanie certyfikatów potwierdzających zgodność z tymi standardami, co wymaga regularnych inspekcji oraz spełnienia wymagań dotyczących zarówno pojazdów, jak i procedur transportowych.

Bardzo ważna jest krajowa licencja transportowa, która obowiązuje przewoźnika wykonującego transport zarobkowy pojazdami, których masa przekracza 3,5 tony. Oprócz niej trzeba uzyskać również certyfikat kompetencji zawodowych, będący potwierdzeniem kompetencji i wiedzy przewoźnika w zakresie transportu drogowego. Dokument wydawany jest przez Instytut Transportu Samochodowego po zdanym egzaminie. Jeśli transport odbywa się na trasach międzynarodowych, konieczna jest licencja wspólnotowa. Aby ją otrzymać, przewoźnik musi posiadać krajową licencję transportową oraz certyfikaty kompetencji zawodowych, a także spełnić kilka dodatkowych wymagań. Należy do nich zatwierdzenie pojazdów przez Powiatowy Inspektorat Sanitarny oraz przez Główny Inspektorat Weterynaryjny. Ponadto kierowca musi mieć książeczkę, która potwierdza brak przeciwskazań do kontaktu z żywnością.

Podsumowując, wymagania sanitarno-higieniczne w transporcie chłodniczym maja kluczowe znaczenie z punktu widzenia bezpieczeństwa żywności wymagającej kontrolowanych warunków. Aby zapewnić ich skuteczne przestrzeganie, niezbędna jest nie tylko znajomość prawa, ale również zwiększenie świadomości i edukacja wszystkich osób zaangażowanych w ten proces. Kierowcy pojazdów chłodniczych, personel magazynowy, a także menedżerowie logistyczni powinni być odpowiednio przeszkoleni w zakresie procedur higienicznych oraz środków zapobiegawczych.

Nie da się ukryć, że przez ostatnie lata catering dietetyczny zyskał sporą popularność a wraz z nim pojawiła się potrzeba bezpiecznego transportu żywności. Transport chłodniczy odgrywa istotną rolę w zachowaniu jakości i świeżości produktów. Stanowi on bardzo ważny element współczesnej logistyki, zapewniając niezbędne warunki do bezpiecznego i skutecznego przewozu żywności wymagającej kontrolowanej temperatury. Tajniki transportu chłodniczego powinny zgłębić nie tylko osoby związane bezpośrednio z branżą spożywczą, ale także konsumenci, bo to do nich właśnie trafiają ostatecznie paczki.

Transport chłodniczy – definicja i znaczenie

Transport chłodniczy to pojęcie, które związane jest z logistyką produktów, wymagających przechowywania w kontrolowanych warunkach. Mowa tutaj zarówno o zachowaniu odpowiednio niskiej temperatury, jak i określonej wilgotności powietrza. Trzeba mieć bowiem świadomość, że zanim produkty spożywcze trafią do klienta, muszą niekiedy pokonać sporo kilometrów niezależnie od czynników atmosferycznych. Nie może mieć to jednak negatywnego wpływu na ich jakość, dlatego też transport chłodniczy odgrywa kluczową rolę w kwestii bezpieczeństwa produktów, a tym samym również konsumentów. Aby jednak właściwie spełniał on swoją funkcję, musi być zgodny z przepisami prawa.

Podstawę prawną dotyczącą transportu chłodniczego stanowi Ustawa o transporcie drogowym (Dz.U. 2001 nr 125 poz. 1371), Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia, Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 22 maja 1996 r. w sprawie ogólnych wymagań sanitarnych przy przewozie środków spożywczych, używek i substancji dodatkowych dozwolonych.

Na szczególną uwagę zasługuje międzynarodowa umowa ATP o przewozie szybko psujących się artykułów żywnościowych i specjalnych środkach transportu. Oprócz wymogów względem pojazdów transportujących żywność wskazuje ona także dokładnie właściwe temperatury transportu żywności schłodzonej i mrożonej.

Podstawy transportu chłodniczego zgodnie z ATP

ATP to dokument Organizacji Narodów Zjednoczonych dotyczący szczególnego typu przewożonych ładunków. Odnosi się on do towarów żywnościowych, które ze względu na swoją specyfikę mogą ulec szybkiemu zepsuciu. W dokumencie mowa o głęboko mrożonych lub mrożonych artykułach żywnościowych, takich jak:

kremy mrożone (lody): – 20°C,
ryby, produkty rybne, mięczaki i skorupiaki mrożone, lub (głęboko) szybko mrożone i wszystkie inne głęboko mrożone produkty żywnościowe: – 18°C
wszystkie produkty żywnościowe mrożone (z wyjątkiem masła): – 12°C
masło: – 10°C
produkty żywnościowe głęboko mrożone i mrożone przeznaczone do natychmiastowej obróbki po przybyciu na miejsce, takie jak masło i skoncentrowany sok owocowy – zgodnie z poniższymi warunkami.

ATP określa również warunki przewozu schłodzonych artykułów żywnościowych:

surowe mleko: + 6°C
mięso czerwone i duża dziczyzna (inna niż czerwone podroby): + 7°C
produkty mięsne, mleko pasteryzowane, masło, świeży nabiał (jogurt, kefir, śmietana, świeży ser), gotowe do spożycia gotowane produkty spożywcze (mięso, ryby, jarzyny), gotowe do spożycia przyrządzone surowe warzywa i produkty warzywne, skoncentrowany sok owocowy i produktu rybne niewymienione poniżej – w temperaturze + 6°C lub w temperaturze wskazanej na metce i/lub dokumentacji transportowej
dziczyzna (inne niż dziczyzna duża), drób, króliki: + 4°C
czerwone podroby: + 3°C
mięso mielone: + 2°C lub w temperaturze wskazanej na metce i/lub dokumentacji transportowej
ryby nieprzetworzone, mięczaki i skorupiaki 6): na topniejącym lodzie lub w temperaturze topniejącego lodu.

Jak przebiega transport chłodniczy?

Istnieje kilka etapów procesu, który składa się na transport chłodniczy. Pierwszym z nich jest właściwe przygotowanie produktów do przewozu. Muszą być one nie tylko odpowiednio spakowane, ale i oznakowane w zgodzie z regulacjami dotyczącymi transportu chłodniczego. Pewne grupy produktów mogą wymagać dodatkowych czynności, do których należy np. schładzanie lub zamrażanie przed załadunkiem. Jednak nie wszystkie firmy trudniące się transportem chłodniczym przewożą także mrożone produkty, bo do tego są wymagane specjalne zamrażarki i inna temperatura, niż ta panująca w chłodniach.

Właściwie spakowany ładunek umieszczany jest w samochodach pełniących funkcje chłodni zgodnie ze standardami bezpieczeństwa. Istotne jest zarówno odpowiednie rozłożenie, jak i dbałość o odpowiednią konfigurację chłodni, która umożliwi utrzymanie właściwej temperatury podczas transportu. W trakcie jego trwania musi być ona na bieżąco monitorowana. Nowoczesne pojazdy chłodnicze wyposażone są w zaawansowane systemy monitoringu, które kontrolują temperaturę, a w razie nieprawidłowości przekazują odpowiednie sygnały.

Po dotarciu do miejsca docelowego produkty są dostarczane do nadawcy w zgodzie z obowiązującymi procedurami.

Jakie samochody stosowane są w transporcie chłodniczym?

Firmy, które zajmują się transportem chłodniczym, mają odpowiednio przygotowaną flotę pojazdów. Są to auta o różnych gabarytach i ładowności, wyposażone w systemy GPS i generujące raporty dostaw. Wszystkie z nich wyposażone są w systemy chłodnicze, które umożliwiają utrzymanie odpowiedniej temperatury podczas przewozu.

Pojazdy chłodnicze na ogół posiadają zamkniętą komorę ładunkową, która jest odizolowana termicznie od otoczenia. W jej wnętrzu znajdują się urządzenia chłodnicze, które utrzymują odpowiednią temperaturę. Większość ciężarówek chłodniczych jest również wyposażona w systemy monitorowania temperatury oraz rejestracji danych, które umożliwiają śledzenie warunków transportu w czasie rzeczywistym oraz gromadzenie danych na potrzeby kontroli jakości.

Jakie uprawnienia powinien mieć przewoźnik zajmujący się transportem chłodniczym?

Aby znaleźć właściwą firmę do przewozu produktów wymagających kontrolowanej temperatury, warto sprawdzić, czy przewoźnik posiada odpowiednie uprawnienia. Do najważniejszych z nich należą:

krajowa licencja transportowa – obowiązuje przewoźnika wykonującego transport zarobkowy pojazdami, których masa przekracza 3,5 tony,
certyfikat kompetencji zawodowych – jest potwierdzeniem kompetencji i wiedzy przewoźnika w zakresie transportu drogowego. Dokument wydawany jest przez Instytut Transportu Samochodowego po zdanym egzaminie,
licencja wspólnotowa – pozwala na realizację transportu międzynarodowego. Aby ją otrzymać, przewoźnik musi posiadać krajową licencję transportową oraz certyfikaty kompetencji zawodowych, a także spełnić kilka dodatkowych wymagań,
zatwierdzenie pojazdów przez Powiatowy Inspektorat Sanitarny – dotyczy to pojazdów, w których przewożona jest żywność,
zatwierdzenie pojazdów przez Główny Inspektorat Weterynaryjny – dotyczy pojazdów, w których przewożone jest mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego,
książeczka zdrowia kierowcy – musi potwierdzać brak przeciwskazań do kontaktu z żywnością.

Transport chłodniczy jest nieodłącznym elementem nowoczesnego łańcucha dostaw, gwarantującym, że produkty spożywcze dotrą do konsumentów w nienaruszonym stanie, zachowując swoje wartości odżywcze, świeżość i bezpieczeństwo. W dobie rosnącego zainteresowania zdrowym trybem życia i dietą, zapotrzebowanie na usługi transportu chłodniczego dynamicznie wzrasta. Od spełnienia wymogów prawnych, przez właściwe przygotowanie i zabezpieczenie produktów, po zaawansowane technologicznie floty pojazdów – wszystko to składa się na kompleksowy proces, który zapewnia sprawne i bezpieczne dostarczenie żywności do miejsca przeznaczenia. Mając na uwadze znaczenie tego segmentu logistyki dla zdrowia i zadowolenia konsumentów, warto podkreślić rolę ciągłego doskonalenia i monitorowania standardów transportu chłodniczego. To dzięki niemu możliwe jest zachowanie wysokiej jakości produktów spożywczych, które codziennie trafiają na nasze stoły.